Heilige Johannes Evangelist
Het beeld van de H. Johannes Evangelist staat in het middenschip aan de zuidzijde tegen de eerste pilaar gezien vanaf het priesterkoor. In zijn rechterhand houdt hij een ganzenveer, in zijn linker- een boek. Bij zijn linkerbeen zit een adelaar.
De H. Johannes Evangelist was apostel, schrijver en theoloog. Er staan in het Nieuwe Testament vijf geschriften op zijn naam: het vierde evangelie, drie brieven en het afsluitende boek Openbaring, ook wel Apokalyps genoemd. Zijn feestdag is op 27 december.
Leven en werk
Johannes was één van de twaalf leerlingen die Jezus om zich had verzameld. Volgens de overlevering was Johannes de jongste. Hij was een broer van Sint Jacobus de Meerdere. Op het moment dat Jezus hen riep, waren zij als vissers in dienst bij hun vader, Zebedeus. Hun moeder heette (Maria) Salome. (Matteus 20, 20-23).
Petrus, Johannes en Jacobus vormden Jezus' intiemste vriendenkring. Zij waren getuige van de bijzonderste gebeurtenissen in Zijn leven: de opwekking van het dochtertje van Jaïrus (Markus 5, 1-21), de gedaanteverandering op de Berg Tabor (Markus 9, 2-11) en Zijn gebed in doodsangst in de Hof van Olijven (Markus 14, 33).
Johannes zou de schrijver zijn van het vierde evangelie. Dat neemt een aparte plaats in, doordat het veel poëtischer, beschouwender en theologischer van karakter is dan de andere drie. In dat evangelie wordt herhaaldelijk gesproken over een leerling die in het bijzonder door Jezus werd bemind (bijv. Johannes 13, 23). Van oudsher nemen de gelovigen aan, dat die leerling Johannes zelf is.
Terwijl de eerste drie evangelies schrijven, dat bij Jezus' lijden en dood alle leerlingen gevlucht waren, vertelt Johannes dat hij als enige van de Twaalf onder het kruis stond in gezelschap van Jezus’ moeder.
Na Pinksteren verkondigde hij het evangelie aanvankelijk in Jeruzalem. Later bracht zijn prediking hem naar Efese en omliggende steden in Klein-Azië. Volgens een oude overlevering zou hij rond het jaar 39 hierheen gekomen zijn. In zijn gezelschap bevond zich Jezus' moeder Maria. Johannes zou voor haar in de nabijheid van de stad een huisje gebouwd hebben, waar zij tot aan haar dood heeft gewoond.
Johannes zou op hoge leeftijd (ca 104 na Chr.) gestorven zijn. In Efese toont men tot op de dag van vandaag de plaats waar hij begraven is.
Patronaten
Hij is o.a. patroon van visverkopers (omdat hij zelf visser was) en wijnbouwers (vanwege zijn verhaal dat water in wijn veranderde: Johannes 2,1-11); van theologen en priesters; van schrijvers en aanverwante beroepen als uitgevers, boekdrukkers, boekhandelaren en bibliothecarissen en papierfabrikanten.
Kunst
De H. Johannes Evangelist wordt vaak als volgt afgebeeld:
- met een adelaar of arend, zijn symbool als evangelist (Mattheus: mens of engel; Marcus: leeuw; Lukas: rund);
- met een kelk (als één van de twaalf apostelen), vaak met een slangetje of duiveltje (op grond van de legende dat hij de gifbeker dronk en in leven bleef);
- met blote voeten (apostelschap), jeugdig en zonder baard, schrijvend, met duif (symbool van de heilige Geest);
- met Jezus' moeder Maria onder het kruis.